การยื่นภาษีเป็นหน้าที่สำคัญของผู้มีเงินได้ แต่ทราบหรือไม่ว่านอกจากการยื่นภาษีประจำปีแล้ว ยังมีภาษีครึ่งปี หรือ ภ.ง.ด. 94 อีกด้วย หลายคนอาจสงสัยว่าภาษีครึ่งปีคืออะไร ทำไมต้องยื่น ใครบ้างที่เกี่ยวข้อง แล้วถ้าไม่ยื่นจะเป็นอย่างไร ในบทความนี้ JobThai จะพาไปทำความเข้าใจว่าภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาครึ่งปี คืออะไร เพื่อให้คุณได้เตรียมตัวและไม่พลาดที่จะยื่นภาษีได้อย่างถูกต้องกัน

ภาษีเงินได้ครึ่งปี (ภ.ง.ด. 94) คืออะไร?

ภาษีครึ่งปี หรือ ภ.ง.ด. 94 คือการยื่นแบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาสำหรับผู้ที่มีเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40(5)-40(8) ในช่วงครึ่งปีภาษีแรก (เดือนมกราคม - มิถุนายน) โดยเป็นการทยอยชำระภาษีล่วงหน้า เพื่อช่วยลดภาระภาษีที่ต้องจ่ายเป็นเงินก้อนใหญ่ในครั้งเดียวตอนสิ้นปี และเป็นการวางแผนทางการเงินที่ดีอย่างหนึ่ง การทำความเข้าใจเรื่องนี้จึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับผู้มีเงินได้กลุ่มดังกล่าว เพื่อให้ปฏิบัติหน้าที่ทางภาษีได้อย่างถูกต้องครบถ้วน และหลีกเลี่ยงปัญหาที่อาจตามมาได้หากละเลยการยื่น ภ.ง.ด. 94

ใครมีหน้าที่ยื่นภาษีครึ่งปี (ภ.ง.ด. 94) บ้าง?

แล้วใครต้องเสียภาษีครึ่งปีบ้าง? ผู้ที่มีหน้าที่ยื่น ภ.ง.ด. 94 คือบุคคลธรรมดาที่มีเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40(5) ถึง 40(8) แห่งประมวลรัษฎากร ซึ่งเป็นรายได้ที่ไม่ได้มาจากเงินเดือนหรือค่าจ้างประจำ แต่เป็นรายได้ที่เกิดจากการประกอบอาชีพอิสระ การรับจ้างทำของ ค่าลิขสิทธิ์ การให้เช่าทรัพย์สินหรือแม้แต่ดอกเบี้ยและเงินปันผล โดยสามารถจำแนกเป็น 4 ประเภทหลัก ๆ ดังนี้

ผู้มีเงินได้ประเภทที่ 5

เงินได้ประเภทที่ 5 คือเงินได้จากการให้เช่าทรัพย์สินต่าง ๆ เช่น การให้เช่าบ้าน โรงเรือน สิ่งปลูกสร้างอื่น ๆ ที่ดินหรือยานพาหนะ รวมถึงเงินได้จากการผิดสัญญาเช่าซื้อ หรือผิดสัญญาซื้อขายเงินผ่อนที่ผู้ขายได้รับคืนทรัพย์สินที่ซื้อขายนั้น โดยไม่ต้องคืนเงินหรือประโยชน์ที่ได้รับไว้แล้ว ผู้ที่มีรายได้จากค่าเช่าเหล่านี้ถึงเกณฑ์ที่กำหนดในช่วงครึ่งปีแรกมีหน้าที่ต้องพิจารณายื่นภาษีครึ่งปี

ผู้มีเงินได้ประเภทที่ 6

เงินได้ประเภทที่ 6 คือเงินได้จากวิชาชีพอิสระ ได้แก่ วิชาชีพกฎหมาย การประกอบโรคศิลปะ (แพทย์ ทันตแพทย์ พยาบาล เทคนิคการแพทย์ ฯลฯ) กฎหมาย วิศวกรรม สถาปัตยกรรม บัญชี และประณีตศิลปกรรม หรือวิชาชีพอิสระอื่น ๆ ที่จะได้มีพระราชกฤษฎีกากำหนดชนิดไว้ หากฟรีแลนซ์หรือผู้ประกอบวิชาชีพอิสระเหล่านี้มีรายได้ในช่วงครึ่งปีแรกถึงเกณฑ์ก็ต้องเตรียมยื่น ภ.ง.ด. 94

ผู้มีเงินได้ประเภทที่ 7

เงินได้ประเภทที่ 7 คือเงินได้จากการรับเหมาที่ผู้รับเหมาต้องลงทุนด้วยการจัดหาสัมภาระในส่วนสำคัญนอกเหนือจากเครื่องมือ เช่น การรับเหมาก่อสร้าง หรือการรับจ้างทำของในลักษณะอื่น ๆ ที่ผู้รับจ้างต้องออกค่าวัสดุอุปกรณ์เองเป็นส่วนใหญ่ หากผู้รับเหมารายย่อยหรือบุคคลธรรมดามีรายได้จากส่วนนี้ในช่วงครึ่งปีแรกถึงเกณฑ์ ก็ต้องให้ความสำคัญกับการยื่นภาษีครึ่งปีเช่นกัน 

ผู้มีเงินได้ประเภทที่ 8

เงินได้ประเภทที่ 8 คือเงินได้จากการประกอบธุรกิจ การพาณิชย์ การเกษตร การอุตสาหกรรม การขนส่ง หรือเงินได้อื่น ๆ ที่ไม่เข้าลักษณะตามที่ระบุไว้ในประเภทที่ 1 ถึง 7 ซึ่งเป็นกลุ่มเงินได้ที่กว้างมาก เช่น รายได้จากการขายของออนไลน์ การเป็น Youtuber, Influencer, นักแสดง, นักร้อง, นักกีฬาอาชีพ หรือรายได้จากกิจการส่วนตัวอื่น ๆ ที่ไม่ได้จดทะเบียนเป็นนิติบุคคล หากผู้มีเงินได้กลุ่มนี้ได้รายได้ถึงเกณฑ์ที่กำหนดในช่วงครึ่งปีแรกก็ต้องยื่นภาษีครึ่งปี (ภ.ง.ด. 94)  

โดยเกณฑ์กำหนดของเงินได้พึงประเมินในช่วงครึ่งปีแรก (เดือนมกราคม – มิถุนายน) ที่ต้องยื่นภาษี ได้แก่

• กรณีเป็นผู้มีเงินได้ที่เป็นโสด จะต้องมีเงินได้พึงประเมินประเภทที่ 5 - 8 รวมกันเกิน 60,000 บาท 

• กรณีเป็นผู้มีเงินได้ที่มีคู่สมรส จะต้องมีเงินได้ประเภทที่ 5 - 8 (ทั้งของตนเองและคู่สมรสรวมกัน) เกิน 120,000 บาท 

สำหรับคนที่ทำฟรีแลนซ์ ขายของออนไลน์หรือมีรายได้หลายทางนอกจากเงินเดือน หากเข้าข่ายตามนี้ ควรยื่น ภ.ง.ด. 94 ก่อนในช่วงกลางปี แล้วค่อยไปยื่น ภ.ง.ด. 90/91 อีกครั้งตอนต้นปีหน้า เพื่อรวมรายได้ทั้งปีให้ถูกต้อง ส่วนใครที่มีรายได้จากเงินเดือนเพียงทางเดียว ตามมาตรา 40(1) ไม่จำเป็นต้องยื่นภาษีครึ่งปี เพราะคุณจะต้องยื่นเฉพาะ ภ.ง.ด. 90/91 ในช่วงต้นปีอยู่แล้ว

ทำไมถึงควรยื่นภาษีครึ่งปี (ภ.ง.ด. 94)?

สาเหตุที่ต้องยื่นภาษีครึ่งปี เพราะการยื่น ภ.ง.ด. 94 ไม่เพียงแต่เป็นหน้าที่ตามกฎหมายเท่านั้น แต่ยังมีความสำคัญและประโยชน์หลายประการสำหรับผู้มีเงินได้ ดังนี้ 

• เสียภาษีน้อยลง การยื่น ภ.ง.ด. 94 เป็นการทยอยชำระภาษี ทำให้เมื่อถึงกำหนดยื่นภาษีประจำปี (ภ.ง.ด. 90/91) จำนวนเงินภาษีที่ต้องชำระจะลดลง เนื่องจากได้มีการชำระไปแล้วส่วนหนึ่งในช่วงครึ่งปีแรก ช่วยลดภาระการหาเงินก้อนใหญ่มาจ่ายภาษีในคราวเดียว

• แบ่งจ่ายค่าลดหย่อนจากภาษีประจำปี แม้ภาษีครึ่งปีจะให้หักค่าลดหย่อนได้เพียงบางรายการและหักได้เพียงครึ่งหนึ่งของสิทธิ์ที่ได้รับทั้งปี แต่ก็เป็นการช่วยให้ผู้เสียภาษีสามารถทยอยใช้สิทธิ์ลดหย่อนได้ ทำให้การคำนวณภาษีมีความสมเหตุสมผลและสอดคล้องกับเงินได้ที่เกิดขึ้นจริงในช่วงครึ่งปี

• ช่วยบริหารสภาพคล่อง การแบ่งชำระภาษีออกเป็นสองช่วง ช่วยให้ผู้มีเงินได้สามารถบริหารจัดการกระแสเงินสดได้ดียิ่งขึ้น ไม่ต้องแบกรับภาระหนักจากการจ่ายภาษีจำนวนมากในครั้งเดียว ทำให้มีสภาพคล่องทางการเงินที่ดีขึ้น สามารถนำเงินไปใช้จ่ายหรือลงทุนในส่วนอื่น ๆ ได้อย่างเหมาะสม การวางแผนเรื่องภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาครึ่งปี จึงเป็นส่วนหนึ่งของการวางแผนการเงินที่ดี 

วิธีการคำนวณภาษีครึ่งปี (ภ.ง.ด 94) แบบเข้าใจง่าย

การคำนวณภาษีครึ่งปีจะสามารถคำนวณได้ 2 วิธี ดังนี้ 

1. วิธีการคำนวณภาษีแบบขั้นบันได

ภาษีที่ต้องจ่าย = รายได้สุทธิ x อัตราภาษีแบบขั้นบันได

สามารถคำนวณภาษีที่ต้องชำระได้จากเงินได้สุทธิ หรือรายได้ที่ได้หลังจากหักค่าใช้จ่ายและค่าลดหย่อนทั้งหมดแล้ว แล้วนำมาเทียบกับตารางด้านล่างนี้

2. วิธีการคำนวณภาษีแบบเหมาจ่าย 

สำหรับวิธีการคำนวณแบบเหมาจ่ายจะมีไว้ในกรณีที่มีเงินได้ตั้งแต่ 1 ล้านบาทขึ้นไป โดยจะสามารถคำนวณได้จากสูตร ดังนี้

ภาษีที่ต้องจ่าย = รายได้ที่ไม่ใช่เงินเดือน x 0.5%

หลังจากที่คำนวณภาษีครึ่งปีทั้ง 2 สูตรที่ให้ไปข้างต้นแล้ว ให้นำผลลัพธ์ที่ได้มาเปรียบเทียบดูว่า วิธีไหนต้องเสียภาษีมากกว่ากัน ก็ให้เลือกวิธีเสียภาษีตามวิธีนั้น เพื่อป้องกันการเลี่ยงภาษี และเป็นไปตามหลักของการประเมินภาษีตามแนวระวังสูงสุด (Cautionary Principle) โดยเฉพาะในกรณีที่ผู้มีเงินได้สามารถคำนวณได้มากกว่าหนึ่งวิธี ตามกฎหมายที่กำหนดไว้

ขั้นตอนการยื่นแบบ ภ.ง.ด 94

การยื่นแบบแสดงรายการภาษีครึ่งปี (ภ.ง.ด. 94) สามารถทำได้ 2 ช่องทาง ดังนี้

1. ยื่นแบบกระดาษ สามารถขอแบบ ภ.ง.ด. 94 ได้ที่สำนักงานสรรพากรพื้นที่สาขาทุกแห่ง กรอกข้อมูลให้ครบถ้วนและยื่นพร้อมชำระภาษี (ถ้าถึงเกณฑ์ที่ต้องเสียภาษี) ในช่วงยื่นแบบตั้งแต่วันที่ 1 กรกฎาคม - 30 กันยายน ของทุกปี

2. ยื่นแบบออนไลน์ผ่านเว็บไซต์กรมสรรพากร เป็นช่องทางที่สะดวกและรวดเร็ว สามารถยื่นได้ที่เว็บไซต์ของกรมสรรพากร (www.rd.go.th) โดยสามารถยื่นได้ถึงวันที่ 8 ตุลาคม ของทุกปี

ขั้นตอนการยื่น ภ.ง.ด. 94 ออนไลน์ มีดังนี้

1. เข้าสู่ระบบ E-filing ของกรมสรรพากร

2. เลือกแบบ ภ.ง.ด. 94

3. กรอกข้อมูลเงินได้ ค่าใช้จ่ายและค่าลดหย่อน (สำหรับครึ่งปี)

4. ระบบจะคำนวณภาษีที่ต้องชำระ (ถ้ามี)

5. ตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล

6. ยืนยันการยื่นแบบ

7. ชำระภาษี (ถ้ามี) ผ่านช่องทางอิเล็กทรอนิกส์ต่าง ๆ เช่น Internet Banking, Mobile Banking, QR Code หรือบัตรเครดิต (ตามที่กรมสรรพากรกำหนด)

8. พิมพ์หรือบันทึกเอกสารการยื่นแบบและใบเสร็จรับเงินไว้เป็นหลักฐาน

หากไม่ยื่นภาษีครึ่งปี (ภ.ง.ด. 94) ตามกำหนด จะมีผลอย่างไร?

การยื่นภาษีครึ่งปีเป็นหน้าที่ตามกฎหมายสำหรับผู้ที่เข้าเงื่อนไข หากละเลยหรือไม่ดำเนินการภายในระยะเวลาที่กำหนด อาจมีผลที่ตามมา ดังนี้ 

• กรณีไม่ยื่นแบบ ภ.ง.ด. 94 ภายในกำหนดเวลา อาจมีโทษปรับทางอาญาไม่เกิน 2,000 บาท

• หากมีภาษีที่ต้องชำระ แต่ไม่ได้ชำระหรือชำระไม่ครบถ้วน จะต้องเสียเงินเพิ่มในอัตราร้อยละ 1.5 ต่อเดือน (หรือเศษของเดือน) ของเงินภาษีที่ต้องชำระ โดยเริ่มนับตั้งแต่วันพ้นกำหนดเวลายื่นแบบจนถึงวันที่ชำระภาษีครบถ้วน 

• การไม่ยื่นแบบหรือยื่นแบบไม่ถูกต้อง อาจเป็นเหตุให้กรมสรรพากรดำเนินการตรวจสอบภาษีย้อนหลังได้

ดังนั้น เพื่อหลีกเลี่ยงปัญหาและค่าปรับต่าง ๆ ควรศึกษาและปฏิบัติตามหน้าที่การยื่นภาษีให้ถูกต้องและตรงเวลา

สรุป

การทำความเข้าใจเรื่องภาษีครึ่งปี (ภ.ง.ด. 94) เป็นสิ่งสำคัญสำหรับผู้มีเงินได้ตามประเภทที่กฎหมายกำหนด แม้ดูเหมือนเป็นเรื่องซับซ้อน แต่การวางแผนและดำเนินการอย่างถูกต้องจะช่วยให้คุณบริหารจัดการภาระภาษีได้อย่างมีประสิทธิภาพ และยังเป็นการปฏิบัติตามหน้าที่พลเมืองที่ดีอีกด้วย การเตรียมตัวแต่เนิ่น ๆ และศึกษาข้อมูลอยู่เสมอจะช่วยให้การยื่นภาษีไม่ใช่เรื่องน่ากังวลอีกต่อไป