“ภาษี” เป็นเรื่องที่เราทุกคนต้องเจอ แต่น้อยคนนักที่จะเข้าใจกับเรื่องภาษีอย่างแท้จริง เมื่อต้องจ่ายภาษี คนทำงานบางคนก็ยังคงใช้โปรแกรมในการคำนวณภาษี เพราะยังรู้สึกงงและไม่แน่ใจว่าถ้าคำนวณเองจะทำได้ถูกต้องไหม แต่ไม่ว่าเราจะใช้โปรแกรมคำนวณใด ๆ ก็ตาม เราก็ควรมีความรู้ความเข้าใจว่าสาเหตุอะไรที่ทำให้เราต้องเสียภาษี และเพราะอะไรถึงต้องเสียภาษีเป็นเงินจำนวนนั้น ๆ เพื่อไม่ให้เกิดข้อผิดพลาดที่อาจตามมา เพราะจะทำให้เราต้องเวลาและเสียเงินไปโดยไม่จำเป็น

JobThai เลยจะมาแนะนำถึงเรื่องของฐานภาษี ซึ่งเป็นปัจจัยที่ทำให้เราทราบว่าเพราะอะไรเราถึงต้องจ่ายภาษีตามจำนวนที่คำนวณมา

อัตราภาษี: ความเป็นธรรมสำหรับคนจ่ายภาษี

เมื่อเรารู้ตัวแล้วว่าเราเป็นพนักงานที่มีเงินเดือนอยู่ในเกณฑ์ของ “ผู้เสียภาษี” หรือคนที่ต้องจ่ายภาษี สิ่งที่ควรรู้อีกอย่างหนึ่งก็คืออัตราภาษี เพราะอัตราภาษีเป็นหนึ่งในปัจจัยที่ใช้ในการคำนวณภาษี โดยกฎหมายจะกำหนดว่า หากได้เงินสุทธิเท่านี้ ให้คิดภาษีในอัตราเท่าไหร่ ดังนั้นเราก็ต้องดูว่า “อัตราภาษี” นั้นมีการกำหนดไว้แบบใดบ้าง เหตุผลอีกอย่างคืออัตราภาษีหรือวิธีการคิดเงินสำหรับเรียกเก็บภาษี จะเป็นตัวบอกว่าเราต้องเสียภาษีมากหรือน้อยอีกด้วย

• อัตราก้าวหน้า: ยิ่งได้เงินมาก ก็ยิ่งจ่ายมาก
  การคิดเงินแบบก้าวหน้าเป็นหนึ่งสิ่งที่คนคุ้นชินมากที่สุด จากคำที่ว่า “อัตราแบบขั้นบันได” ซึ่งมีเหตุผลคือ คนที่สามารถหาได้เงินมากก็ควรจ่ายภาษีมากกว่าคนที่ได้เงินน้อย อัตราภาษีแบบนี้ก็เลยกำหนดให้ถ้าได้เงินมากขึ้นหรือมีฐานภาษีสูงขึ้น ก็จะขยับขั้นบันไดที่เรายืนอยู่ขึ้นไป แล้วในแต่ละขั้นก็จะคิดอัตราที่ต้องจ่ายสูงขึ้นตามไปด้วย

• อัตราคงที่: ทุกคนจ่ายอัตราเดียวกัน
  คิดแค่อัตราเดียวสำหรับฐานภาษีโดยไม่เปลี่ยนตามการขึ้นลงของฐานภาษี เช่น อัตราภาษีมูลค่าเพิ่ม ร้อยละ 7 หรือ Vat 7% ที่เราทุกคนต้องเคยเจอ

• อัตราเหมาจ่าย: เหมาจ่ายไม่ต้องคิดเยอะ
  เก็บภาษีแบบคิดราคาเป็นเงินจำนวนที่แน่นอนโดยไม่สนว่าฐานภาษีจะเป็นเท่าไหร่ อัตราเหมาจ่าย เช่น ในกรณีค่าลดหย่อนส่วนตัวและค่าใช้จ่าย คือทุกคนได้รับการยกเว้นจ่ายภาษีในส่วนนี้ จึงเหมาไปเลยอัตราเดียวกัน

• อัตราถดถอย: รายได้ยิ่งมาก ยิ่งจ่ายภาษีน้อยลง
  การจ่ายภาษีแบบอัตราถดถอยคือ การจ่ายภาษีในอัตราการที่ต่ำลงเมื่อมีรายได้สูงขึ้น ซึ่งภาษีประเภทนี้ไม่ได้นำมาใช้กับการเก็บภาษีของมนุษย์เงินเดือน แต่จะใช้กับอัตราภาษีบำรุงท้องที่ ภาษีที่จัดเก็บจากที่ดินที่ใช้สร้างบ้านอยู่อาศัยหรือทำการเกษตร และที่ดินว่างเปล่าก็เก็บเหมือนกัน จะเห็นได้ว่าถ้าเกษตรกรมีพื้นที่ทำนาใหญ่มากแล้วต้องจ่ายภาษีในอัตราก้าวหน้าก็คงไม่ไหว

ฐานภาษี: ไมล์เดินทาง

หลังจากเข้าใจว่าต้องมีการยื่นภาษีและการจ่ายภาษีแล้ว เรื่องต่อมาเป็นเรื่องของคำถามว่า เพราะอะไรเราถึงกลายเป็น “ผู้เสียภาษี” ซึ่งสิ่งที่ทำให้เรากลายเป็น “ผู้เสียภาษี” ถูกเรียกว่า “ฐานภาษี” และหากเปรียบฐานภาษีเป็นไมล์เดินทาง (Mile) นั่นหมายความว่า เราเดินทางไปไกลเท่าไหร่ ค่าใช้จ่ายก็ยิ่งเพิ่มมากขึ้นเท่านั้น โดยฐานภาษีสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ประเภท ซึ่งแต่ละประเภทคิดอัตราการเก็บไม่เหมือนกันนะ บางอันเป็นแบบคงที่ บางอันเหมาจ่าย และบางอันก็เป็นขั้นบันได

1. ฐานบริโภค: ภาษีมูลค่าเพิ่มหรือ VAT ภาษีศุลกากรที่มักจะเห็นเวลาเดินทาง และอื่น ๆ

2. ฐานทรัพย์สิน: มีหลากหลายประเภท อย่างเช่น ภาษีรถยนต์ ภาษีโรงเรือง และภาษีที่ดิน

3. ฐานรายได้: ภาษีเงินได้นิติบุคคลและภาษีเงินได้ของบุคคลธรรมดา ซึ่งรายได้ก็คือเงินเดือนหรือค่าจ้าง

เห็นได้ว่าจริง ๆ แล้วเราอาจยืนอยู่บนหลายฐานภาษีพร้อมกัน ดังนั้นหากเราเข้าข่ายการจ่ายภาษีหลายทางก็ต้องจ่ายหลายอย่างตามไปด้วย แต่ว่าในข้อนี้อยากพูดถึงข้อที่ 3 หรือ “ฐานรายได้” ซึ่งพนักงานเงินเดือนควรจะทำความคุ้นเคยเอาไว้ เนื่องจากฐานรายได้หลักของพนักงานประจำทั้งหลายได้รับในแต่ละเดือนมักเป็นเงินเดือนและโบนัส จึงต้องจ่ายภาษีบนฐานนี้เป็นหลัก ไปดูค่าเดินทางกัน

*ยกเว้น ตามมาตรา 4 แห่งพระราชกฤษฎีกาฯ (ฉบับที่ 470) พ.ศ. 2551 สำหรับเงินได้สุทธิที่เกิดขึ้นตั้งแต่ปี พ.ศ. 2551 เป็นต้นไปประกอบกับมาตรา 12 แห่งพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลรัษฎากร (ฉบับที่ 44) พ.ศ. 2560 ซึ่งมีผลบังคับใช้ตั้งแต่ปีภาษี พ.ศ. 2560 เป็นต้นไป 

อธิบายจากตัวอย่างต่อไปนี้

การคำนวณง่าย ๆ จากรายได้สุทธิหักลบกับค่าใช้จ่ายส่วนตัวไม่เกิน 100,000 บาท จากนั้นจึงนำไปหักค่าลดหย่อนส่วนตัวสำหรับผู้มีเงินได้ 60,000 บาท ซึ่งตรงนี้เราควรตรวจสอบก่อนด้วยว่าเรามีค่าลดหย่อนอื่น ๆ อะไรเพิ่มเติมอีกไหม เพราะจะทำให้เสียภาษีน้อยลงไปอีก (ภาษีประจำปี 2563 จะยื่นได้ตั้งแต่ 1 มกราคม 2564) วิธีคำนวณรายได้สุทธิเพื่อดูว่าเราอยู่บนฐานภาษีขั้นไหน

สมมติว่าได้เงินเดือน 30,000 บาทต่อเดือน แต่ไม่มีค่าลดหย่อนอะไรเพิ่มเติม วิธีคิดจะเป็นดังนี้

• ขั้นตอนที่ 1 ทั้งปีจะได้เงิน 30,000 x 12 = 360,000 บาท

• ขั้นตอนที่ 2 ดูว่าหักค่าใช้จ่ายได้เท่าไหร่ สำหรับเงินได้ประเภทที่ 1 และ 2 (เงินเดือน ค่าจ้าง โบนัส เบี้ยเลี้ยง) หักได้ 50% แต่ไม่เกิน 100,000 บาท เมื่อคิดดู 50% ของ 360,000 = 180,000 บาท แต่ว่า 180,000 เกิน 100,000 บาท ก็ต้องปัด 80,000 ทิ้งเหลือ 100,000 บาท เพราะกฎหมายให้ได้สูงสุดเท่านี้

• ขั้นตอนที่ 3 ค่าลดหย่อนส่วนตัว 60,000 = 60,000 บาท (เป็นค่าลดหย่อนแบบเหมา 60,000 บาทต่อปี สำหรับผู้ยื่นภาษีทุกคน) รวมแล้วพนักงานที่รับเงินเดือนอย่างเดียวจะได้รับค่างดเว้นภาษีรวม 160,000 บาท

• ขั้นตอนที่ 4 เมื่อคิดเงินได้สุทธิจึงเท่ากับ 360,000 – 160,000 = 200,000 บาท

• ขั้นตอนที่ 5 จะเห็นได้ว่าเงินได้สุทธิ 200,000 บาท นั้น อยู่ในช่วงเงินได้ระหว่าง 150,000 – 300,000 หรือ “ฐานไมล์ที่ 2” เพราะถ้าดูตามตารางข้างล่างจะเห็นได้ว่าเงินสะสมในขั้นที่ 1 ยังเหลืออยู่ 50,000 บาท จึงต้องไต่ต่อขึ้นไปอีกขั้นหนึ่ง

• ขั้นตอนที่ 6 ดูว่าอัตราภาษีของ“ฐานไมล์ที่ 2” เท่าไหร่ จากนั้นก็นำมาคำนวณกับเงินที่เหลืออยู่จากการสะสมตามขั้น

ดังนั้น สมมติว่าได้รับเงินเดือน 30,000 บาท จะต้องเสียภาษี 2,500 บาท โดยประมาณ ซึ่งหากว่าเราไม่ได้ไม่มีค่าลดหย่อนอะไรเพิ่มเติม อย่างประกันชีวิต กองทุน RMF, LMF ดอกเบี้ยเงินกู้ซื้อบ้าน หรือเงินเดือนไม่เกิน 26,000 บาท ก็ไม่จำเป็นต้องเสียภาษี แค่ต้องยื่นแบบฟอร์มเสียภาษีให้ถูกต้องเท่านั้น

JobThai Official Group เพื่อการหางาน หาคน และแลกเปลี่ยนประสบการณ์ในการทำงาน Public group · 100,000 members Join Group